Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu ile UNESCO Türkiye Milli Komisyonu ortaklığında ‘Doğal Afetlerde İletişim’ başlıklı çevrim içi panel düzenlendi.
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Rektör Danışmanı ve Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Türkiye Milli Komisyonu İletişim İhtisas Komitesi Başkan Vekili Dr. Hilmi Bengi’nin moderatörlüğünü yaptığı etkinlikte, “Afet Odaklı İletişim Ekolojisi ve Habercilik Pratikleri”, “Stratejik İletişim ve Kriz Yönetimi”, “Doğal Afetler Ne Kadar ‘Doğal’?” başlıklı konular kapsamında, alanlarında uzman isimler bilgi aktarımında bulundu.
Panelde, Kocaeli Üniversitesi (KOÜ) Gazetecilik Bölüm Başkanı Doç. Dr. Selma Koç Akgül, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Stratejik İletişim ve Kriz Yönetimi Daire Başkanı Gökhan Yücel, Hacettepe Üniversitesi Hidrojeoloji Mühendisliği Programı Öğretim Üyesi ve aynı zamanda UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Doğa Bilimleri İhtisas Komitesi Üyesi Prof. Dr. Mehmet Ekmekçi konuşmacı olarak yer aldı.
AFET İLETİŞİM EKOLOJİSİ
KOÜ Gazetecilik Bölüm Başkanı Doç. Dr. Selma Koç Akgül konuşmasında, geniş tabanlı multidisipliner bir kavram olan “Afet İletişim Ekolojisi’nden bahsetti. Akgül, mikro çerçevede “Afet Haber Ekolojisi” boyutuyla ülkemizdeki habercilik pratikleri, sorunları ve çözüm yolları hakkında bilgiler verdi.
“AFET OKURYAZARI GAZETECİLERE İHTİYAÇ VAR”
Afet haber ekolojisinde medyadaki habercilik anlayışının insan odaklı olması gerektiğini vurgulayan Doç. Dr. Akgül, medyanın afetlerdeki anlam üreticisi ve taşıyıcısı olmasına değindi. Medyada afetin yol açtığı olumsuz etkilerin gündemi belirlediğini söyleyen Akgül, medyanın afet söylemlerini ilgili haberlerin aktör ve okurlarıyla birlikte oluşturduğunu ve afet müdahale odaklı habercilik yaptığını belirtti. Afet haberlerinde sözlerden çok görsellerin etkin olduğunu dile getiren Akgül, dramatik kurgunun hakimiyetindeki afet haberlerinin dijital dönüşüm ve hız kavramı ile etik tartışmaların da ana konusu olduğunu belirtti. Akgül, “Araştırmalar afet haberciliğinden çok deprem haberciliğinin ön plana çıktığını gösteriyor. Evrensel gazetecilik kodlarının uygulanmasında ve şeffaf veri akışındaki sorunlar ile haber kaynağı seçimi, haber kaynaklarının ortak bir söylemde buluşamaması risk odaklı afet kültürü oluşmasının önündeki engellerdir.” dedi. Afete dirençli toplum hedefi için afet haberciliği alanında uzmanlaşmış gazetecilere ihtiyaç duyulduğunun altını çizen Akgül, bu alanda çalışan gazetecilerin mutlaka afet okuryazarı olması gerektiğini bunun için de lisans sonrası sertifika programlarının düzenlenebileceğini belirtti.
GÜNDEMİMİZ KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
Özellikle dijital platformlardaki afetle ilgili enformasyon trafiğinde filtrelemenin önemini vurgulayan Doç. Dr. Akgül, “Yanlış haberler, dezenformasyon ve özellikle pandemi ile literatürümüze kazandırılan infodemi bu sürecin daha da iyi yönetilmesi gerektiğinin altını çizmiştir.” diye konuştu. Afetlerle ilgili bilgi akışının günümüzün dijital dünyasında sadece profesyoneller tarafından sağlanmadığını söyleyen Akgül, bu bilgilerin doğruluğu teyit edilmemiş hesaplar tarafından da paylaşıldığını ve çok hızlı bir şekilde yayıldığını ifade etti. Son olarak, “Şu anda sorunumuz sadece depremler veya seller değil. “Küresel iklim değişikliği ve yol açabileceği afetler” diyen Akgül, tehlikelerin afete dönüşmemesi için afet öncesi nasıl haberler üretilebileceği ve bu konuda farkındalığın nasıl artırılacağına yönelik çalışmalar yapmanın önemine değindi.
NEDİR BU DOĞAL AFETLER?
UNESCO Türkiye Milli Komisyonu (UMTK) Doğa Bilimleri İhtisas Komitesi Üyesi Prof. Dr. Mehmet Ekmekçi, sunumuna ‘Doğal Afet’ kavramının tanımını yaparak başladı. AFAD kaynaklarını kullanarak açıklamalarda bulunan Ekmekçi, “Afet, toplumun tamamı veya belli kesimleri için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan, etkilenen toplumun baş etme kapasitesinin yeterli olmadığı doğa, teknoloji veya insan kaynaklı olaydır. Afet bir olayın kendisi değil, doğurduğu sonuçtur.” dedi.
DOĞAL TEHLİKEDEN AFETE
Ekmekçi, doğal afet çeşitlerine dair açıklamalarda bulunduktan sonra Türkiye’nin son yıllarda yaşadığı çeşitli afetler üzerinden örnekler verdi. Doğa olaylarında; yinelenme süresi, büyüklük, etki alanı, gerçekleşme süresi ve öngörülebilirlik gibi maddelerin önemlerini açıklayan Ekmekçi, doğal tehlikenin afete dönüşmesindeki faktörleri etki alanında kalma yüzdesi, oluşabilecek hasar/zarar/kayıp türü, büyüklüğü ve kırılganlık olarak sınıflandırdı.
“İNSAN BEYNİ GELECEKTE BİR İLETİŞİM MECRASI OLACAK.”
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Stratejik İletişim ve Kriz Yönetimi Daire Başkanı Gökhan Yücel ise konuşmasında yapay zekâ ve dijital iletişim konularındaki çalışmalara değindi. Günümüzde güvenlik bağlamında risk ve kriz kategorilerindeki farkların nasıl ortadan kalktığının üzerinde duran Yücel, “Bu kapsamda siber güvenlik bir tıp dalı olarak konumlanmaya başladı. İnsan beyni gelecekte bir iletişim mecrası olarak konumlandırılacak.” diye konuştu.
STRATEJİK İLETİŞİME GEÇİŞ
İletişim başkanlığı bünyesinde enformasyona dayalı iletişimden stratejik iletişime geçiş çalışmaları olduğundan bahseden Yücel, doğal afet zamanları, olağanüstü hâl durumları ve kriz zamanlarında Stratejik İletişim ve Kriz Yönetimi Dairesi olarak aktif hale getirdikleri çalışmalar hakkında bilgiler verdi. Yücel, stratejik iletişim bazında kurum olarak hedeflerini, “Millet ve devlet iletişimini en üst seviyede tutmak, bütünlükçü bir yaklaşımla konuları ele almak, dezenformasyonları tespit etmek ve kamuoyuna en doğru bilgiyi ulaştırmak.” olarak sıraladı.
Muhabir: Hülya Altıntaş
